مقاله بررسی ارتباط میان رضایت زناشویی وهوش همسران

 

 

 

 

 

 

چكیده

 

     پژوهش حاضر به منظور بررسی ارتباط میان رضایت زناشویی وهوش همسران صورت گرفته است. طرح پژوهش از نوع پس رویدادی بود واز طریق نمونه‎گیری در دسترس، 60نفر زن وشوهر (30زوج ) انتخاب شدند .ابراز پژوهش شامل پرسشنامه 47سوالی رضایت زناشویی Enrich وماتریسهای پیشرونده ریون بود.فرضیه تحقیق با استفاده از روش همبستگی پیرسون مورد بررسی قرار گرفت ونتیجه ،در سطح اطمینان 99%دو فرضیه تحقیق یكی مبنی بر رابطه بین رضایت زناشویی وهوش مردان ودیگری مبنی بر رابطه رضایت زناشویی وهوش زنان رد وفرض صفر مورد قبول واقع شد. دو فرضیه تحقیق بعدی با استفاده از روش t استودنت مورد بررسی قرار گرفت ونتیجه ،هردو در سطح اطمینان 99%رد وفرض صفر مورد قبول واقع شد واین نتایج حاصل شد،بین رضایت زناشویی مردان وزنان وهمچنین بین هوش مردان وزنان تفاوت معناداری وجود ندارد.

 

 

 

 

 

 

پیامبر اكرم (ص) فرمودند:هیچ چیز نزد خدا محبوبتر از خانه ای كه به ازدواج آباد شود نیست و هیچ چیز نزد خدا منفورتر از آشیانه‌ای كه در اسلام بوسیله طلاق از هم بپاشد نیست(مشكینی، 1359 ، ص182).

 

  همسر‌گزینی، ازدواج، تشكیل خانواده، فرزند و تربیت او همه مراحلی از امتحان بزرگ الهی است كه یكی پس از دیگری از راه می‌‌رسند و آدمی باكوله بار معرفت و اختیار، چنگ در ریسمان توكل الهی می‌زند تا به اوج قله‌های پر غرور تكامل قدم نهد و خود را بر كشد ، تا در نهایت راههای پر پیچ و خم زندگی مقام والای (و رضوان من الله اكبر )را احراز نماید. ادارة زندگی مشترك و تدبیر نیكوی خانواده، همچون سایر امور نیازمند دانش كافی،دل اگاهی و بصیرت است. موفقیت در این حوزه،مجاهدت و سعی وافر می‌طلبد ،تا بتواند بارقه‌های هدایت الهی را به سوی خود جذب كند،خانواده متعادل،یكی از آرمانهای تشكیل زندگی و آرزوی برتر هر زوج جوانی است (شرفی ،1377،ص 14).

 

زناشویی و تاسیس زندگی مشترك خانوادگی یك خواسته طبیعی است. كه غرائزش در وجود انسانها نهاده شده‌است و این خود یكی از نعمتهای بزرگ الهی است (امینی،1363،ص 3).

 

یكی از انگیزه‌های زیبا و متعالی بشر ،گرایش او به تشكیل خانواده و داشتن فرزند است . زندگی خانوادكی بشر صددرصد طبیعی است .به این معنی كه آفرینش انسان به گونه‌ای است كه او را به طور فطری و طبیعی به سوی تشكیل كانون خانوادگی و داشتن فرزند سوق می‌دهد . شواهد تاریخی نشان می‌دهد كه انسان در تمام طول تاریخ،زندگی خانوادگی داشته است (سادات ،1377،ص 17).

 

اندیشمندانی كه تاریخ را از سر بصیرت مطالعه كرده‌اند بر این باورند كه در طول تاریخ هیچ رسم و قانونی به اندازه همسر گزینی و تشكیل خانواده اهمیت نداشته است . علـت این حقیقت آن است كه ازدواج یك امر نوعی است نه شخصی. یعنی هدف آن بقاوپرورش واستمرار نوع بشر است (سادات  ،1377، ص 18).

 

پس از تشكیل خانواده زن و مرد از روی عشق و محبت در خدمت یكدیگر در می‌آیند و هر یك خود را وقف آسایش و راحتی دیگری می‌كند . در مرحلة بعد، این دو در خدمت پرورش و رفاه فرزندان قرار می‌گبرند وبه این ترتیب از حصار تنگ خودخواهی تنها برای خود كاركردن و جز خود كسی را ندیدن ، تا حدی خارج می‌شوند ، عواطف  و ویژگیهای روحی آنها با قرار گرفتن در محدودة این پیوند صیقل می‌خورد و جز خود ، دغدغة كس دیگری نیز در درون آنها بوجود می‌آید . این تمرین مناسبی برای مبارزه با خودبینی و خودخواهی است كه اولین شرط رشد و كمال آدمی به حساب می‌آید . بسیاری از نیازهای اساسی انسان در خانواده تأمین می‌شود : نیاز زیستی و غریزی به جنس مخالف ، نیاز به محبت ، عاطفه ، نیاز به داشتن فرزند و0000 (سادات ، 1377، ص 19 ) .

 

امروزه اختلال در نظام مقدس خانواده و بی‌اعتنایی به اصول ضروری و ارزشهای آن است كه پایه های اصلی خود زمین را به تباهی كشیده و دوران معاصر را به نام (بیگانگی انسان از انسان ) كه به بیماری غیر قابل علاج  (بیگانگی انسان از خویشتن ) منتهی گشته است ، سزاوار نموده‌است . توقع یك جامعة صالح و مجتمع قابل تفسیر با (حیات اجتماعی معقول) بدون اصلاح نظام خانواده كاملاً بیجا و خلاف حقیقت است (انصاریان ، 1377 ، ص 3 ) .

 

در جامعة ما اهمیت آشنایی با و ظایف و حقوق همسران و راه و رسم زندگی زناشویی آن‌چنان كه باید برای همگان روشن نشده و آموزش قبل از ازدواج جایگاه لازم خود را نیافته است . لازم است زوجین قبل از تشكیل خانواده با شركت در كلاسهای آموزشی ویژه ، با مطالعه كتابهای مفید و كسب اطلاعات از افراد صاحبنظر ، آگاهیهای لازم را كسب كنند . با  این گونه آموزشهای اولیه می‌توان از بروز بسیاری از مشكلات در خانواده‌ها پیشگیری كرد (سادات ، 1377 ، ص 42 ) .

 

طلاق كاخ سعادت زوجین را ویران می‌كند و برای فرزندان محنت و رنج پدید می‌آورد . سرنوشت كودك تیره می‌شود و او از هر یتیمی ، یتیم تر می‌شود . امكان اینكه زوجین خود پس از طلاق به راحتی برسند ، بسیار كم است . خلاصه آنكه كودك بیش‌از پدر و مادر قربانی حادثه طلاق است و بر عقل چنین والدینی كه فقط به فكر خویشند و فرزند را فراموش می‌كنند باید شك كرد (قائمی ، 1368 ، ص 254 ) .

 

از نگاه نافذ امام علی (ع) مؤمن كسی است كه علیرغم قلبی غمگین ، چهره‌ای پر‌نشاط دارد و این بهترین میزان و ضابطه برای ارزیابی لیاقت زن یا شوهر در زندگی مشترك است. برای تعادل در زندگی ، باید چون چشمه از درون جوشید و خرمی و زیبایی آفرید و به دیگران مسرت حیات عرضه نمود . باید دستی از آستین همت بیرون آورد و گرد و غبار افسردگی را از چهره‌ها (به ویژه همسر) زدود و گل لبخند را بر لبان آنان ، رویاند (شرفی ، 1377 ، ص 108 ) .

 

 

 

 

 

فصل اول

 

گستره علمی موضوع مورد پژوهش

 

 

 

در این فصل به بیان موضوع پژوهش و هدفهای پژوهش و همچنین اهمیت و ارزش تحقیق ، سؤالهای پژوهش و فرضیه‌های تحقیق پرداخته شده سپس تعاریف عملیاتی از متغیرها ارائه شده‌است . در انتهای فصل خلاصه‌ای از مطالب مطرح شده در فصل اول ارائه می‌شود.

 

1-موضوع پژوهش

 

موضوع این پژوهش بررسی رابطة رضایت زناشویی و هوش همسران توسط تست رضایت زناشویی و تست پیشرونده ریون می‌باشد .

 

2- هدفهای پژوهش

 

اولین هدف این پژوهش بررسی رابطة معنادار بودن رضایت زناشویی با هوش در مردان می‌باشد .

 

دومین هدف این پژوهش بررسی رابطة معنادار بودن رضایت زناشویی با هوش در زنان می‌باشد .

 

سومین هدف این پژوهش بررسی تفاوت معنادار بودن رضایت زناشویی مردان و زنان می‌باشد .

 

چهارمین هدف این پژوهش بررسی تفاوت معنادار بودن هوش مردان و زنان می‌باشد .

 

3- امكان بررسی موضوع پژوهش و اهمیت آن

 

مفهوم ومقصود زناشویی وازدواج درطی قرنها وشرایط اقتصادی و اجتماعی وجغرافیایی و غیره پیوسته دستخوش تحول و تغییر بوده و با عوامل و نیازمندیهای گوناگون در‌آمیخته است . لیكن امروزه مفهوم زناشویی و ازدواج با شرایط قرن حاضر براساس محبت ، همكاری ،همدردی ، تفاهم و فداكاری متقابل و زندگی مشترك زن و مرد استوار است . عمده‌ترین اهدافی كه تاكنون برای تحقیقات و مطالعات مختلفی كه پیرامون موضوع خانواده صورت گرفته‌است مشخص نمودن ضرورت و اهمیت نقش خانواده در جوامع مختلف در جهت رشد و پیشرفت و اعتلای اهداف آرمانی آن جامعه بوده است . به عبارت دیگر محققان مختلف از ابعاد مختلف جامعه‌شناسی، مردم‌شناسی ، روان‌شناسی و غیره سعی نموده‌اند تا با ارائه راهكارهای جدید زمینه‌های تداوم و انسجام بیش از پیش خانواده را مهیا سازند . زیرا امروز دریافته‌اند كه تنها در سایه امنیت و آرامش خانواده است كه می‌توان فرزندانی سـالم و پـویـا تـربیت نمود و از آنـجا كـه زن در خـانـواده نـقش مهمـی در انسـجام و شكل‌گیری شخصیت افراد خانواده دارد و زمانی میتواند نقش خود را كاملتر انجام دهد كه دارای رضایت‌مندی زناشویی بیشتری باشد . لذا رضایت زن در ازدواج موضو ع مورد مطالعه تحقیقات متعدد قرار گرفته است .

 

4- سؤالهای پژوهش

 

آیا بین رضایت زناشویی با هوش در مردان رابطه معناداری وجود دارد؟

 

آیا بین رضایت زناشویی با هوش در زنان رابطه معناداری وجود دارد؟

 

آیا بین رضایت زناشویی مردان و زنان تفاوت معناداری وجود دارد؟

 

آیا بین هوش مردان و زنان تفاوت معناداری وجود دارد؟

 

5- فرضیه‌های پژوهش

 

بین رضایت زناشویی با هوش در مردان رابطه معناداری وجود دارد .

 

بین رضایت زناشویی با هوش در زنان رابطه معناداری وجود دارد .

 

بین رضایت زناشویی مردان و زنان تفاوت معناداری وجود دارد .

 

بین هوش مردان و زنان تفاوت معناداری وجود دارد .

 

6-متغیرها و تعریف عملیاتی آنها

 

متغیر پیش بینی كننده : در این پژوهش متغیر پیش بینی كننده هوش است . آلفرد بینه معتقد است كه هوش توانایی فرد در قضاوت ،ادراك و استدلال درست است (اسكوئیلر و همكاران ،1372 ، ص 11 ) .

 

در این پژوهش متغیر هوش از طریق ماتریسهای پیشرونده ریون بزرگسالان ،60سؤالی سربهای (آ،

 

 ب ، ت ، د ، ج ) اندازه‌گیری خواهدشد . جدول 1-1 تفسیر كیفی معادلهای هوشبهر آزمون  ماتریسهای پیشرو را نشان می‌دهد .

 

 

فصل چهارم

 

ارائه و تحلیل نتایج كمی

 

 

 

با توجه به موضوع پژوهش كه عبارت است از : بررسی ارتباط میان رضایت زناشویی و هوش در بین همسران، از این فصل، ابتدا یافته‌های توصیفی حاصل از اجرای پرسشنامه رضایت زناشویی و ماتریس‌های ریون ارائه می‌شود. سپس به آزمون فرضیه و تحلیل و تفسیر نتایج، در چارچوب فرضیه می پردازیم.

 

1- یافته‌های توصیفی

 

 اطلاعات بدست آمده از اجرای پرسشنامه رضایت زناشویی و ماتریس‌های ریون بوسیله 30 زوج از آزمودنی‌ها بودند، در جدول 1-4 نشان داده شده است.

 

جدول 1-4 یافته‌های توصیفی نمرات رضایت زناشویی وهوش مردان

 

متغیر	تعداد	میانگین	انحراف استاندارد	حداقل نمره	حداكثر نمره
رضایت زناشویی	30	43/53	63/7	31	65
هوش		93/117	86/10	88	136

 

 

 

جدول 2-4 یافته‌های توصیفی نمرات رضایت زناشویی وهوش زنان

 

متغیر	تعداد	میانگین	انحراف استاندارد	حداقل نمره	حداكثر نمره
رضایت زناشویی	30	33/52	60/7	36	65
هوش		13/116	34/10	83	127

 

 

 

 

فهرست

 

 

عنوان ........................................................................................................................  صفحه

 

جدول 1-1- تفسیر كیفی معادلهای هوشبر آزمون ماتریسهای پیشرو............................................. 7

 

جدول 1-4- یافته‎های توصیفی نمرات رضایت زناشویی وهوش مردان ......................................... 123

 

جدول 2-4 - یافته‎های توصیفی نمرات رضایت زناشویی وهوش زنان............................................ 123

 

جدول 3-4- یافته‎های توصیفی نمرات رضایت زناشویی مردان وزنان ............................................ 124

 

جدول 4-4- یافته‎های توصیفی نمرات هوش مردان وزنان ............................................................... 125

 

جدول 5-4- ضریب همبستگی بین رضایت زناشویی وهوش مردان............................................... 126

 

جدول 6-4- ضریب همبستگی بین رضایت زناشویی وهوش زنان ................................................. 127

 

جدول 7-4- نتایج آزمون  tمستقل برای رضایت زناشویی مردان وزنان ........................................ 128

 

جدول 8-4- نتایج آزمون t مستقل برای هوش مردان وزنان  ........................................................... 128

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فهرست نمودارها

 

عنوان ........................................................................................................................ صفحه

 

نمودار 1-4........................................................................................................................................................ 124      میانگین نمرات رضایت زناشویی وهوش مردان وزنان

 

نمودار 2-4........................................................................................................................................................ 125     میانگین نمرات رضایت زناشویی مردان وزنان

 

نمودار 3-4........................................................................................................................................................ 126     میانگین نمرات هوش مردان وزنان

 

 

 

فهرست مطالب

 

عنوان ........................................................................................................................ صفحه

 

چكیده

 

مقدمه................................................................................................................................................................... 1

 

 

 

فصل اول :گستره علمی موضوع پژوهش

 

1- موضوع پژوهش.......................................................................................................................................... 4

 

2- هدفهای پژوهش ....................................................................................................................................... 4

 

3- امكان بررسی موضوع پژوهش واهمیت آن ...................................................................................... 5

 

4- سؤالهای پژوهش ...................................................................................................................................... 5

 

5- فرضیه‎های پژوهش................................................................................................................................... 6

 

6- متغیرها وتعریف عملیاتی آنها................................................................................................................ 6

 

خلاصه................................................................................................................................................................. 8

 

 

 

فصل دوم:ادبیات وپیشینه تحقیق

 

تعریف رضایت................................................................................................................................................ 10

 

تعریف رضایتمندی زناشویی.......................................................................................................................... 11

 

ازدواج ............................................................................................................................................................... 12

 

تعریف ازدواج .................................................................................................................................................... 12

 

فوائد ازدواج........................................................................................................................................................ 13

 

ازدواج دختر وپسر ریشه‎های دوران كودكی .............................................. 14

 

افكار مسموم .......................................................................... 17

 

بهداشت روانی ......................................................................... 17

 

بهداشت روانی از دیدگاه اسلام وعرفان .................................................. 20

 

مهمترین عوامل برای ازدواجهای موفق................................................... 20

 

پختگی روانی ورشد عاطفی فكری طرفین................................................ 20

 

طرز تفكر وعقاید وتمایلات .............................................................. 21

 

طرز تلقی ونگرشها ..................................................................... 22

 

عقاید مذهبی .......................................................................... 23

 

اختلافات طبقاتی ...................................................................... 23

 

میزان تحصیلات ....................................................................... 24

 

توافق وطرز فكر درباره امورجنسی ...................................................... 24

 

تولد فرزند.............................................................................. 25

 

تعداد فرزندان.......................................................................... 26

 

اخلاق ................................................................................. 26

 

دخالت اطرافیان وبستگان ............................................................... 27

 

تفاوت سنی بین زن وشوهر ............................................................ 27

 

رابطه با اولیا ........................................................................... 28

 

ویژگیهایی كه در امر زناشویی نقش منفی دارد............................................ 29

 

وجوهی از اختلافات زناشویی...................................................................................................................... 31

 

نیازهای احساسی زن ومرد............................................................................................................................. 31

 

چگونه می‎توان در زندگی خوشبخت بود................................................................................................... 32

 

نیاز اساسی ازدواج موفق................................................................................................................................. 33

 

نقش زن در زندگی امروز .............................................................................................................................. 35

 

زن در نقش همسری ...................................................................................................................................... 35

 

موقعیت زن در اسلام ..................................................................................................................................... 36

 

ازدواج از نظر اسلام.......................................................................................................................................... 37

 

سختگیری در مسئله ازدواج.......................................................................................................................... 38

 

اهداف والای ازدواج در اسلام....................................................................................................................... 38

 

معیارهای انتخاب همسر ............................................................................................................................... 40

 

خواستگاری......................................................................................................................................................... 42

 

مهریه.................................................................................................................................................................... 42

 

جهیزیه ............................................................................................................................................................... 43

 

عقد وعروسی...................................................................................................................................................... 44

 

حقوق زن وشوهر.............................................................................................................................................. 45

 

رفتار...................................................................................................................................................................... 46

 

گفتار..................................................................................................................................................................... 46

 

هدف زندگی ازدید قرآن ............................................................................................................................... 46

 

اساس رابطه زناشویی از نظر قرآن كریم .................................................................................................. 47

 

خانواده................................................................................................................................................................. 48

 

تیپهای خانواده................................................................................................................................................... 49

 

خانواده متزلزل . .............................................................................................................................................. 50

 

خانواده متعادل.................................................................................................................................................. 50

 

خانواده متكامل.................................................................................................................................................. 50

 

ویژگیهای ارتباط سالم زن و شوهر.............................................................................................................. 51

 

ویژگیهای ارتباط ناسالم زن و شوهر............................................................................................................ 52

 

توصیه‎هایی برای زن وشوهرها...................................................................................................................... 53

 

شیوه‎های كاربردی برای رسیدن به تفاهم ............................................................................................... 53

 

طلاق........................................................................................................................... 54

 

خانواده گسسته ........................................................................................................................................... 56

 

اختلافات خانوادگی......................................................................................................................................... 56

 

تاثیر فروپاشی ازدواج وجامعه........................................................................................................................ 57

 

انواع عوارض بعد از طلاق.............................................................................................................................. 58

 

تدابیر اسلام برای پیشگیری از طلاق......................................................................................................... 59

 

هوش................................................................................................................................................................... 60

 

تعریف هوش...................................................................................................................................................... 60

 

وضعیت هوش در سازمان واعمال ذهنی .................................................................................................. 63

 

هوش عملی وهوش نظری............................................................................................................................. 64

 

هوش واستعدادهای دیگر............................................................................................................................... 65

 

ماهیت عامل g ................................................................................................................................................ 67

 

تست هوش چیست......................................................................................................................................... 67

 

بهره هوشی (هوشبهر )چیست...................................................................................................................... 67

 

بهره هوشی وتوانائیهای دیگر ذهنی............................................................................................................. 69

 

ماهیت هوش .................................................................................................................................................... 70

 

الف- هوش بعنوان توان درك رابطه........................................................................................................... 71

 

ب- هوش بعنوان توان سازگاری با موقعیتهای جدید............................................................................ 71

 

پ- هوش بعنوان ظرفیت یادگیری ............................................................................................................ 72

 

ت- هوش بعنوان قدرت وتفكر انتزاعی .................................................................................................... 72

 

عوامل موثر در رشد هوش ............................................................................................................................ 72

 

نقش محیط ووراثت در تشكیل هوش........................................................................................................ 73

 

1- وراثت وهوش.............................................................................................................................................. 73

 

2- ازدواج میان خویشاوندان وهوش ......................................................................................................... 75

 

3- هوش چگونه به ارث میرسد.................................................................................................................. 75

 

4- محیط وهوش............................................................................................................................................. 75

 

5- نقش زمان در تشكیل هوش................................................................................................................... 76

 

6- عوامل محیطی موثر در رشد هوش...................................................................................................... 77

 

آزمون استانداردشده هوش............................................................................................................................ 78

 

آزمونهای هوش ................................................................................................................................................ 80

 

آزمونهای گروهی............................................................................................................................................... 81

 

آزمونهای فردی هوش...................................................................................................................................... 82

 

دیدگاه نظری مختلف از مفهوم هوش......................................................................................................... 83

 

نظریه‎های معاصر هوش.................................................................................................................................. 84

 

الف: نظریه‎های عاملی هوش.......................................................................................................................... 85

 

نظریه دوعاملی اسپیرمن................................................................................................................................. 86

 

نظریه سلسله مراتبی........................................................................................................................................ 87

 

نظریه چند عاملی ترستون............................................................................................................................. 88

 

نظریه سه بعدی گیلفورد................................................................................................................................ 89

 

نظریه كتل درباره هوش متبلور وهوش سیال.......................................................................................... 90

 

نظریه دوسطحی جنسن................................................................................................................................. 91

 

ب: نظریه‎های فرایند مداری هوش.............................................................................................................. 92

 

نظریه شناختی پیاژه درباره هوش............................................................................................................... 93

 

نظریه بازنمایی برونر......................................................................................................................................... 95

 

مروری بر نتایج تحقیقات به عمل آمده در زمینه رضامندی زناشویی درداخل وخارج كشور..... 95

 

خلاصه ................................................................................................................................................................ 107

 

 

فصل سوم: فرایند روش شناختی بررسی تجربه موضوع

 

1-انتخاب نمونه................................................................................................................................................ 114

 

1-1- جامعه مورد بررسی............................................................................................................................. 114

 

2-1 روش نمونه گیری ................................................................................................................................. 115

 

3-1 نمونه منتخب.......................................................................................................................................... 115

 

2-ابزار وروش اجرای پژوهش....................................................................................................................... 115

 

1-1 ابزار پژوهش ........................................................................................................................................... 115

 

2-2 آزمون رضایتمندی زناشویی ENRICH...................................................................................... 115

 

3-2روش نمره گذاری پرسشنامه رضایتمندی زناشویی ENRICH............................................. 119

 

4-2آزمون ماتریسهای پیشرونده ریون RAIVEN.............................................. 120

 

5-2شیوه نمره گذاری ماتریسهای پیشرونده ریون RAIVEN................................. 120

 

6-2 روش اجرای پژوهش............................................................................................................................. 121

 

3-طرح پژوهش وروشهای آماری................................................................................................................. 121

 

1-1- معرفی طرحهای پژوهش .................................................................................................................. 121

 

1-2-روشهای آماری وتحلیل داده‎ها ......................................................................................................... 121

 

خلاصه................................................................................................................................................................. 122

 

 

 

فصل چهارم:ارائه وتحلیل نتایج كمی

 

1-یافته‎های توصیفی ..................................................................................................................................... 123

 

2-یافته‎های مربوط به تحلیل نتایج در چار چوب فرضیه‎ها ............................................................... 126

 

خلاصه ................................................................................................................................................................ 128

 

 

 

 

فصل پنجم : بحث ونتایج كمی

 

1-بحث وبررسی درباره یافته‎ها ................................................................................................................... 130

 

2-تفسیر نهایی ................................................................................................................................................ 131

 

3-محدودیتهای پژوهش ................................................................................................................................ 137

 

4-پیشنهادات..................................................................................................................................................... 138

 

منابع........................................................................................................................... 139

 

 

 

پیوستها

 

جدول داده‎های خام مردان............................................................................................................................ 142

 

جدول داده های خام زنان.............................................................................................................................. 143

 

جدول نمرات رضایت زناشویی وهوش مردان........................................................................................... 144

 

 جدول نمرات رضایت زناشویی وهوش زنان............................................................................................. 146

 

پرسشنامه رضایت زناشویی ........................................................................................................................... 148

 

برگ نمره گذاری ماتریسهای پیشرونده ریون........................................................................................... 150

 

 

 

فهرست جدولها

 

فهرست نمودارها.